Η ασφαλιζόμενη αξία και η σημασία της
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζεις όταν πρόκειται για την ασφάλεια του σπιτιού, είναι η ασφαλιζόμενη αξία. Μπορεί να έχεις ακούσει τον όρο, αλλά τι ακριβώς σημαίνει στην πράξη;
Η ασφάλεια σπιτιού είναι μια σημαντική επένδυση που εξασφαλίζει ότι θα έχεις το κεφάλι σου ήσυχο αν συμβεί κάτι απρόοπτο όπως διάρρηξη, φυσική καταστροφή, βλάβη ή άλλη ζημιά. Προτού όμως μπεις στη διαδικασία να ασφαλίσεις το σπίτι σου (ή/και το περιεχόμενό του), καλό είναι να γνωρίζεις κάποια βασικά στοιχεία για να είσαι προετοιμασμένος.
Η ασφαλιζόμενη αξία ουσιαστικά αντικατοπτρίζει το κόστος που θα χρειαστεί για ανακατασκευή του σπιτιού σε περίπτωση καταστροφής. Άρα έχοντας σαν βάση αυτό το ποσό, υπολογίζεται και η αξία της αποζημίωσης που παίρνει ο ιδιοκτήτης σε περίπτωση ζημιάς. Όμως προσοχή: η ασφαλιζόμενη αξία δεν είναι το ίδιο με την αγοραστική αξία ενός σπιτιού, την τιμή δηλαδή που θα έχει αν βγει προς πώληση.
Ουσιαστικά, η ασφαλιζόμενη αξία έχει να κάνει με την επισκευή του σπιτιού, ενώ για την αγοραστική αξία παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες, όπως η τοποθεσία του κτιρίου. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, μια νεόδμητη μονοκατοικία 150 τ.μ. στα βόρεια προάστια της Αθήνας μπορεί να κοστίσει 1,5 εκατ. ευρώ, ενώ μια κατοικία αντίστοιχου μεγέθους στο κέντρο μιας πιο μικρής επαρχιακής πόλης μπορεί να κοστίσει λιγότερο από 300.000 ευρώ.
Πώς υπολογίζεται η ασφαλιζόμενη αξία;
Η ασφαλιζόμενη αξία ενός σπιτιού καθορίζεται μέσα από μια συμφωνία μεταξύ του ιδιοκτήτη και της ασφαλιστικής εταιρείας. Για να υπολογιστεί, συνήθως ο ασφαλιστής θα κάνει κάποιες ερωτήσεις σχετικά με την κατασκευή του σπιτιού. Για παράδειγμα: τι υλικό έχει χρησιμοποιηθεί για τους τοίχους (τούβλα ή άλλο υλικό;), τι υλικό έχει χρησιμοποιηθεί για τη σκεπή, αν υπάρχουν αυθαίρετοι χώροι, κ.α.
Όμως αξίζει να σημειώσουμε ότι για πολλές ασφαλιστικές εταιρείες, αρκεί ο υπολογισμός της ελάχιστης αξίας με βάση το εμβαδόν του ακινήτου που στη συνέχεια πολλαπλασιάζεται με την εκτιμώμενη αξία ανακατασκευής. Αυτό συμβαίνει συχνά στα ακίνητα που δεν έχουν κάποια ιδιαιτερότητα. Ένας ακόμα παράγοντας που επηρεάζει το κόστος ανακατασκευής είναι και το κόστος των δομικών υλικών. Καθώς το κόστος αυτό αλλάζει, έτσι αναπροσαρμόζεται και το κόστος ανακατασκευής ανά τετραγωνικό μέτρο, σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα: έστω ότι θέλεις να ασφαλίσεις το διαμέρισμά σου που έχει εμβαδόν 100τ.μ. Αν η αξία ανακατασκευής είναι στα 1000 ευρώ ανά τ.μ., τότε η ασφαλιζόμενη αξία του διαμερίσματός σου υπολογίζεται στα 100.000 ευρώ.
Ο κίνδυνος της υπασφάλισης και ο αναλογικός κανόνας
Όπως σε όλα τα πράγματα, έχει σημασία να προσέξεις ότι θα ασφαλίσεις το σπίτι σου στην πραγματική του αξία και όχι λιγότερη, γιατί τότε υπάρχει το ενδεχόμενο της υπασφάλισης και έχεις το ρίσκο αν προκύψει κάποια ζημιά να μην αποζημιωθείς όπως θα έπρεπε. Αν δηλαδή έχεις ασφαλίσει το σπίτι και τα αντικείμενά σου χαμηλότερα από την πραγματική τους αξία, τότε η αποζημίωση που θα λάβεις σε περίπτωση ζημιάς θα είναι ανάλογη με την αξία που έχεις δηλώσει και όχι με την πραγματική αξία των αντικειμένων.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα: Αν στο προαναφερθέν διαμέρισμα με εμβαδόν 100τ.μ. η πραγματική αξία ανακατασκευής είναι στα 1000 ευρώ ανά τ.μ., αλλά η ασφαλιζόμενη αξία υπολογιστεί χαμηλότερα, ας πούμε στα 50.000 ευρώ, τότε σε περίπτωση ζημιάς θα αποζημιωθείς με 500 ευρώ ανά τ.μ.
Ο κίνδυνος της υπασφάλισης είναι σχετικά χαμηλός για τις κατοικίες εφόσον το ασφαλιζόμενο κεφάλαιο καθορίζεται από την ασφαλιστική εταιρεία και αντικατοπτρίζει το μέσο κατασκευαστικό κόστος. Αντίθετα όμως, όταν πρόκειται για το περιεχόμενο του σπιτιού, το ασφαλιζόμενο κεφάλαιο καθορίζεται από τον ίδιο τον ασφαλιζόμενο κι εκεί μπορεί να προκύψει ζήτημα υπασφάλισης.
Έτσι πρέπει να δώσεις προσοχή στο να ασφαλίσεις το σπίτι σου και το περιεχόμενό του σε ρεαλιστικές ασφαλιζόμενες αξίες που να αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος αντικατάστασης ή επισκευής.
Η ασφάλιση περιεχομένου
Το σπίτι μας δεν είναι μόνο το κτήριο και οι τέσσερις τοίχοι. Είναι και τα αντικείμενα που περιέχει, που πλαισιώνουν τη ζωή μας. Και αυτά έχει νόημα να ασφαλιστούν, για να έχεις τη δυνατότητα αποζημίωσης και εύκολης αντικατάστασης ή επισκευής σε περίπτωση βλάβης, φυσικής καταστροφής ή κλοπής.
Κόστος απόκτησης και αξία αντικειμένων
Σε περίπτωση κλοπής ή καταστροφής, θα πρέπει να μπορείς να αποδείξεις την αξία των αντικειμένων που ασφαλίζεις για να λάβεις την κατάλληλη αποζημίωση. Αυτή η διαδικασία έχει διάφορες προκλήσεις. Για παράδειγμα, έχεις κρατήσει αποδείξεις από όλα τα αντικείμενα του σπιτιού σου για να μπορείς να αποδείξεις την τιμή στην οποία τα αγόρασες; Το πιθανότερο είναι πως όχι.
Αντίστοιχα, η αξία κάποιων αντικειμένων αλλάζει όσο περνάει ο καιρός. Αν μια συσκευή αγοράστηκε πριν αρκετά χρόνια, δεν έχει την ίδια αξία τώρα όσο είχε όταν την αγόρασες. Το ίδιο ισχύει και για ένα έπιπλο του οποίου την αρχική αξία είναι πιο δύσκολο να αποδείξεις.
Η αποζημιωτική αρχή
Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γνωρίζεις τον κανόνα της αποζημιωτικής αρχής. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι η ασφάλιση αντικατοπτρίζει την παρούσα κατάσταση ενός αντικειμένου και δεν μπορεί να σε φέρει σε καλύτερη κατάσταση με την αποζημίωση. Άρα η παλαιότητα των αντικειμένων λαμβάνεται οπωσδήποτε υπόψη. Για παράδειγμα, μια τηλεόραση 5 ετών και άνω θα έχει χάσει αρκετά την αξία της, ειδικά αν δεν έχεις κρατήσει την απόδειξη για να πιστοποιήσεις την αρχική τιμή.
Πώς λοιπόν θα υπολογιστεί μια δίκαιη αποζημίωση για αυτά τα αντικείμενα;
Η ασφαλιστική εταιρεία θα κάνει μια αποτίμηση και στις περισσότερες περιπτώσεις ισχύει ένας μέσος όρος για την ασφαλιζόμενη αξία του ακινήτου που κυμαίνεται περίπου στα 250 ευρώ ανά τ.μ. Για τα αντικείμενα όμως, συνήθως ο ίδιος ο ασφαλιζόμενος ορίζει την αξία του περιεχομένου του σπιτιού.
Εσύ γνωρίζεις την αξία των αντικειμένων στο σπίτι σου;
Πάντα είναι καλή ιδέα να κάνεις μια αποτίμηση των αντικειμένων του σπιτιού για να γνωρίζεις την αξία τους. Αλλά υπάρχουν τόσες κατηγορίες που είναι εύκολο να ξεχάσεις ή να μην προσέξεις κάτι. Μια καλή πρακτική είναι να κρατάς τις αποδείξεις αγοράς, ειδικά για συσκευές και έπιπλα, που επιβεβαιώνουν την αρχική τους τιμή (πόσοι από εμάς όμως το κάνουν αυτό και πόσες αποδείξεις μπορείς να κρατάς με το πέρασμα των χρόνων;)
Συσκευές: οι συσκευές ίσως είναι το πιο σημαντικό και ακριβό κομμάτι του περιεχομένου του σπιτιού, αλλά δεν είναι το μόνο που έχει αξία. Μην ξεχάσεις να υπολογίσεις μικροσυσκευές (όπως μίξερ, συσκευές μαλλιών, συσκευές καθαρισμού), αλλά και εξοπλισμό κουζίνας όπως κατσαρόλες, σκεύη μαγειρικής, κ.α.
Έπιπλα: πέρα από τα έπιπλα που έρχονται πιο εύκολα στο μυαλό όπως τα έπιπλα του σαλονιού, μην ξεχνάς και τα έπιπλα της κρεβατοκάμαρας. Επίσης έπιπλα όπως γραφεία, βιβλιοθήκες, αλλά και τα περιεχόμενά τους. Για παράδειγμα και τα βιβλία, τα σερβίτσια, οι πίνακες, τα χαλιά και τα μικροαντικείμενα έχουν αξία.
Ρούχα και αξεσουάρ: αυτή είναι μια κατηγορία που ο περισσότερος κόσμος παραβλέπει όταν υπολογίζει την αξία του περιεχομένου του σπιτιού. Όμως μπορεί να έχεις κάποια καλά ρούχα, παπούτσια ή τσάντες που κόστισαν χρήματα και για τα οποία αξίζει να αποζημιωθείς σε περίπτωση καταστροφής ή κλοπής.
Για αντικείμενα τέχνης, κοσμήματα ή κειμήλια, μπορεί να γίνει αποτίμηση από κάποιον επαγγελματία για να γνωρίζεις ακριβώς την αξία τους. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι συνήθως οι ασφαλιστικές εταιρείες είτε εξαιρούν τα κοσμήματα και τα κειμήλια είτε υπάρχει κάποιο πλαφόν στην ασφάλισή τους (ανάλογα με τους κανονισμούς της εταιρείας).